Związki między wiktymizacją oraz ubóstwem i wykluczeniem społecznym
DOI:
https://doi.org/10.7420/AK2012BSłowa kluczowe:
bieda a przestępczość, polityka kryminalna, wiktymizacja, criminology, crime, poverty, victimology, victimization, social exclusionAbstrakt
Since the emergence of criminology as a science, one of the main problems taken up by criminologists was the relations between poverty and crime. Initially, the studies aimed to work out actions to prevent crime and to protect the rest of the society from the marginalized, the excluded and the poor. It was pointed out that that the group called the underclass was marked by criminal deeds of its members, alcohol abuse, family disruption, single parenting, dependence on social security, and physical abuse in families. Only until later, with the development of victimology, the other side started to be observed – the description of the underclass is true as much in the case of perpetrators as it is in the case of victims. It has been proved that poverty and marginalization are related to a higher risk of becoming a victim of a crime. In case of poverty and social exclusion, one can speak of a cause-effect relationship but undoubtedly this can work in both directions – poverty usually adds to social exclusion while social exclusion (particularly more severe, like e.g. ostracism) can lead to poverty. Already at the time of emergence of victimology it was observed that victimization does not concern all members of a society to the same degree. Some social groups become crime victims more often than others. Certain categories of people were recognized as particularly vulnerable to wrongful deeds. In 1947 Hans von Hentig drafted up the first categorisation of persons who were at an increased risk of victimization. It included particular categories of people whose psychological, physical, and behavioural features predispose them to the role of a victim. The author listed larger social groups (eg. young people or women) but also such groups which are included in the context of social exclusion today. He claimed that, among others, mentally ill, retarded, substance dependant are particularly vulnerable to victimisation because their limited perception of situation makes them an easier target to theft, con or fraud. He listed immigrants who are in cultural conflict and rejected by the majority as „aliens”, the poor, and people with emotional problems as all these weaknesses could be easily used by criminals. Other minorities faced similar problems. Social inequality touches upon them in a greater degree and this increases the risk of victimisation. Today, we speak of victimisation of minorities also in the context of prejudice-motivated crimes and the elderly are one of the most vulnerable groups. Benjamin Mendelsohn accented not individual features of victims but their behaviour in cer-tain situational context. According to the author, persons whose behaviour infringes principles of social co-existence and, as a consequence, who put themselves at risk of marginalization, are exactly those who can easily become victims. Living apart from the society and contrary to its rules after all influences the risk of victimization.
Bibliografia
B. Geremek, Ludzie marginesu w średniowiecznym Paryżu XIV–XV wiek, Poznań 2003
D. Raś, Rodziny ubogie i przestępczość od XVI do XX wieku. Warunki życia, badania psychologiczno- społeczne, dobroczynność i wychowanie młodzieży, Kraków 2011
L. Wacquant, Więzienia nędzy, Warszawa 2009
Z. Bauman, Zbędni, niechciani, odtrąceni – czyli o biednych w zamożnym świecie, „Kultura i Społeczeństwo” 1998
J. Young, Crime and social exclusion, w: M. Maguire, R. Morgan, R. Reiner (red.), The Oxford Handbook of Criminology, Oxford 2002
A. Kossowska, Wykluczenie społeczne a przestępczość – wybrane aspekty, w: A. Rzepliński, I. Rzeplińska, M. Niełaczna, P. Wiktorska (red.), Pozbawienie wolności – funkcje i koszty. Księga pamiątkowa dedykowana prof. dr. hab. Teodorowi Szymanowskiemu, Warszawa 2013
A. Giddens, Socjologia, Warszawa 2004
K. Frysztacki, Socjologia problemów społecznych, Warszawa 2009
R. Szarfenberg, Marginalizacja i wykluczenie społeczne – panorama językowo-teoretyczna, w: R. Szarfenberg, C. Żołędowski, M. Theiss (red.), Ubóstwo i wykluczenie społeczne – perspektywa poznawcza, Warszawa 2010
R. Lister, Bieda, Warszawa 2007
R. Szarfenberg, A. Kurowska, Ubóstwo a wielowymiarowa deprywacja, nierówność i wykluczenie społeczne, w: R. Szarfenberg, C. Żołędowski, M. Theiss (red.), Ubóstwo i wykluczenie społeczne – perspektywa poznawcza, Warszawa 2010
K. W. Frieske, Wprowadzenie: pesymistyczne wnioski teoretycznych komplikacji, w: K. W. Frieske (red.), Utopie inkluzji. Sukcesy i porażki programów reintegracji społecznej, Warszawa 2004
E. Bieńkowska, Wiktymologia. Koncepcje, kierunki badań, perspektywy, Wrocław-Warszawa- Kraków, 1992
H. J. Schneider, Viktimologie, w: W. Seitz (red.), Kriminal- und Rechtpsychologie. Ein Handbuch in Schlüsselbegriffen. München-Wien-Baltimore 1983
B. Spalek, Crime victims. Theory, policy and practice, Basingstoke-New York 2006
A. Wolbert Burgess, Ch. Regehr, A. R. Roberts, Victimology. Theories and applications, Boston- Toronto-London-Singapore
R. Pain, Old Age and Victimisation, w: P. Davies, P. Farncis, V. Jupp (red.), Victimisation. Theory, Research and Policy, Basingstoke-New York 2003
M. Goldschneider, Przestępczość w wielkim mieście. Empiryczna weryfi kacja teorii ekologicznych w kryminologii, Warszawa 2010
A. Siemaszko, Granice tolerancji, Warszawa 1993
L. W. Cohen, M. Felson, Social Change and crime rate trends: a routine activity approach, “American Sociological Review” 1979
S. Gaetz, Safe Streets for Whom? Homeless Youth, Social Exclusion, and Criminal Victimization, “Canadian Journal of Criminology and Criminal Justice” 2004
P. Rock, Approaches to victims and victimisatuon, w: E. McLaughlin, T. Newburn (red.), The SAGE Handbook of Criminological Theory, Los Angeles-London-New Delhi-Singapore- Washington DC 2010
S. Chamard, Routine Activities, w: E. McLaughlin, T. Newburn (red.), The SAGE Handbook of Criminological Theory, Los Angeles-London-New Delhi-Singapore-Washington DC 2010
E. Gontarczyk, Kobiecość i męskość jako kategorie społeczno-kulturowe w studiach feministycznych, Eruditius, Poznań 1995
M. Fuszara, Zmiana w świadomości kobiet w Polsce w latach dziewięćdziesiątych, w: M. Fuszara (red.), Kobiety w Polsce na przełomie wieków. Nowy kontrakt płci?, Warszawa 2002
H. M. Hacker, Kobiety jako grupa mniejszościowa, w: T. Hołówka (red.), Nikt nie rodzi się kobietą, Warszawa 1982
C. Hoyle, Feminism, victimology and domestic violence, w: S. Walklate (red.), Handbook of Victims and Victimology, Cullompton-Portland 2007
M. E. Wolfgang, Victim-Precipitated Criminal Homicide, w: J. E. Jacoby (red.), Classics of Criminology, Waveland Press Inc., 1988
S. Hallworth, T. Young, Street Collectives and group delinquency, w: E. McLaughlin, T. Newburn (red.), The SAGE Handbook of Criminological Theory, Los Angeles-London- New Delhi-Singapore-Washington DC 2010
A. Siemaszko, Kogo biją, komu kradną. Przestępczość nie rejestrowana w Polsce i na świecie, Warszawa 2001
L. Grove, A. Tseloni, N. Tilley, Crime, Inequality, and Change in England and Wales, w: J. van Dijk, A. Tseloni, G. Farrell (red.), The International Crime Drop. New Directions in Research, Basingstoke-New York 2012
N. Tilley, A. Tseloni, G. Farrell, Income disparities of burglary risk. Security Availability during the Crime Drop, “British Journal of Criminology” 2011
A. Kiersztyn, Czy bieda czyni złodzieja? Związki między bezrobociem, ubóstwem a przestępczością, Warszawa 2008
L. Alarcon Arias, Wyprawa PoMoc. Poradnik dla osób doznających przemocy w rodzinie, Warszawa 2008
B. Gruszczyńska, Przemoc wobec kobiet w Polsce. Aspekty prawnokryminologiczne, Wolters Kluwer Polska 2007
Polacy wobec zjawiska przemocy w rodzinie oraz opinie ofi ar, sprawców i świadków o występowaniu i okolicznościach występowania przemocy w rodzinie. Wyniki badań TNS OBOP dla Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 2007
C. Grover, Crime and inequality, Cullompton- Portland 2008
S. Poczik, Integration problems of the Roma in Europe and Hungary. Exclusion, persecution, deviance, crime and victimization, w: E. W. Pływaczewski (red.), Current problems of the penal law and criminology, Warszawa 2012
A. Pawłowski, Cyganie. Studia nad przestępczością, Zielona Góra 1973
Społeczna świadomość zagrożeń związanych z handlem ludźmi i podejmowaniem pracy za granicą, TNS OBOP, Ambasada Brytyjska, Warszawa 2007
L. E. Daigle, Victimology. A Text/Reader, Los Angeles-London-New Delhi-Singapore- Washington DC 2012
D. Gajewska, G. Kühn, A. Popławska, A. Suda, Problem handlu dziećmi w Polsce i na świecie, Warszawa 2012
M. Wenzel, Charakterystyka społeczna ofi ar handlu ludźmi. Raport z badań jakościowych, Zakład Badań Naukowych Polskiego Towarzystwa Socjologicznego, 2005
D. Deem, L. Nerenberg, R. Titus, Victims of Financial Crime, w: R. C. Davis, A. J. Lurigio, S. Herman (red.), Victims of Crime, Los Angeles-London-New Delhi-Singapore-Washington DC 2013
D. Wilson, Violent Predatory Crime, w: S. Hall, S. Winlow (red.), New Directions in Criminological Theories, London-New York 2012
J. Garland, The victimisation of the goths and the boundaries of hate crime, w: N. Chakraborti (red.), Hate Crime. Concepts, policy, future directions, Cullompton-Portland 2010
N. Chakraborti, J. Garland, Hate Crime. Impact, Causes and Responses, Los Angeles- London-New Delhi-Singapore-Washington DC 2009
E. Goffman, Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości, Gdańsk 2007
M. Kondracka, Spotkanie z Innym – refl eksje teoretyczno-empiryczne, w: L. Dziewięcka-Bokun, A. Śledzińska- Simon (red.), Społeczeństwo wobec Innego. Kategoria Innego w naukach społecznych i życiu publicznym, Toruń 2010
B. Perry, The Sociology of Hate: Theoretical Approaches’, w: B. Levin (red.), Hate Crimes, Vol. 1, Understanding and Defi ning Hate Crime, Westport 2009
P. Iganski, ‘Hate Crime’ and the city, Bristol 2008
Hate Crime Laws. A practical guide, Warszawa 2009
Criminal victimization of people with mendal illness, Consensus Project 2005
A. J. Lurigio, K. E. Canada, M. W. Epperson, Crime Victimization and Mental Illness, w: R. C. Davis, A. J. Lurigio, S. Herman (red.), Victims of Crime, Los Angeles-London-New Delhi-Singapore-Washington DC 2013
W. Klaus, Zbieranie danych o zjawiskach rasistowskich w Polsce. Raport z badań, w: W. Klaus, J. Frelak (red.), Metodologia przygotowania bazy danych do identyfi kacji zdarzeń o charakterze dyskryminacyjnym, ksenofobicznym czy rasistowskim, Warszawa 2010
Report on Racism and Xenophobia in the Member States of the EU, European Union Agency for Fundamental Rights 2007
EU-MIDIS: European Union Minorities and Discrimination Survey. Main Results Report, European Union Agency for Fundamental Rights, 2009
K. Karsznicki, Przestępstwa popełniane z pobudek rasistowskich lub ksenofobicznych, „Prokuratura i Prawo” 2012
A. Mikulska, Rasizm w Polsce. Raport z badań wśród osób, które doświadczyły przemocy ze względu na swoje pochodzenie etniczne, rasowe lub narodowe, Warszawa 2010
W. Klaus, Integracja – marginalizacja – kryminalizacja, czyli o przestępczości cudzoziemców w Polsce, „Archiwum Kryminologii” 2010, t. XXXII
H. J. Albrecht, Criminalization and Victimization of Immigrants in Germany, w: S. Palidda (red.), Racial Criminalization of Migrants in the 21st Century, Farnham-Burlington 2011
J. van Dijk, R. Manchin, J. van Kesteren, S. Nevala, G. Hideg, The Burden of Crime in the EU. Research Report: A Comparative Analysis of the European Crime and Safety Survey (EU ICS) 2005
G. Kercher, C. Kuo, Victimization of Immigrants in Houston, Houston 2008
J. Goodey, Migration, crime and victimhood: responses to sex traffi king in the UE, „Punishment and Society” 2003
I. Krzemiński, Społeczeństwo i ludzki los. Wprowadzenie do raportu z badania osób LGBT 2008, w: I. Krzemiński (red.), Naznaczeni. Mniejszości seksualne w Polsce. Raport 2008, Warszawa 2009
J. Świerszcz, Przemoc motywowana homofobią – badanie i wyniki, w: M. Makuchowska (red.), Przemoc motywowana homofobią. Raport 2011, Warszawa 2011
M. Jóźko, Mniejszości seksualne w Polsce w świetle badań ankietowych, w: I. Krzemiński (red.), Naznaczeni. Mniejszości seksualne w Polsce. Raport 2008, Warszawa 2009
J. Świerszcz, H. Cieślik, E. Niedzielska, Postawy i potrzeby młodzieży wobec tematyki homofobii i homoseksualności. Analiza danych z badania ankietowego, w: J. Świerszcz (red.), Lekcja równości. Postawy i potrzeby kadry szkolnej i młodzieży wobec homofobii w szkole, Warszawa 2012
A. Wahidin, J. Powell, Old Age, victims and crime, w: P. Davies, P. Francis, Ch. Greer (red.), Victims, Crime and Society, Los Angeles-London-New Delhi-Singapore-Washington DC 2010
M. Binczycka-Anholzer, Medyczne i kryminologiczne aspekty przemocy wobec ludzi starszych, w: M. Binczycka-Anholzer (red.), Agresja i przemoc a zdrowie psychiczne, Warszawa- Poznań 2001
C. Pantazis, “Fear of crime”, vulnerability and poverty: evidence for the British Crime Survey, “British Journal of Criminology” 2000
B. Tobiasz-Adamczyk (red.), Przemoc wobec osób starszych, Kraków 2009
N. Chivite-Matthews, P. Maggs, Crime, Policing and Justice: The Expierience of Older People, Home Offi ce, London 2002
C. A. Perkins, Age Patterns of Victims of Serious Violent Crime, Bureau of Justice Statistics, July 1997
F. Furstenberg, Public reaction to crime in the street, “American Scholar” 1971
M. Brogden, P. Nijhar, Crime, Abuse and the Elderly, Cullompton-Portland 2009
R. Durda, Krzywdzenie na starość. Analiza danych telefonu „Niebieskiej Linii”, „Niebieska Linia” 2006
S. Walby, J. Allen, Domestic Violence, Sexual Assault and Stalking: Findings from the British Crime Survey, Home Offi ce Study 276/2004
Manual on Victimization Surveys, Geneva 2010
C. J. Heisler, Elder Abuse, w: R. C. Davis, A. J. Lurigio, S. Herman (red.), Victims of Crime, Los Angeles-London-New Delhi-Singapore-Washington DC 2013
K. Sławik, Prawno-kryminalistyczne środki przeciwdziałania zagrożeniom (zwłaszcza osób starszych), Warszawa 2010
K. Korzeniowski i in., Przemoc w rodzinie wobec osób starszych i niepełnosprawnych. Część I – raport z badania ogólnopolskiego, Warszawa 2009
P. Szukalski, Ageizm – przejawy indywidualne i instytucjonalne, w: M. Halicka, J. Halicki, A. Sidorczuk (red.), Człowiek dorosły i starszy w sytuacji przemocy, Białystok 2009
C. Tilly, Coercion, Capital and European States, AD 990–1992, Oxford 1992
P. Green, T. Ward, Violence and the State, w: R. Coleman, J. Sim, S. Tombs, D. White (red.), State, Power, Crime, London-Thousand Oaks-New Delhi-Singapore 2009
S. Karstedt, Contextualizing mass atrocity crimes: The dynamics of ‘extremely violent societies’, “European Journal of Criminology” 2012
M. Price, J. Klingner, P. Ball, Preliminary Statistical Analysis of Documentation of Killings in the Syrian Arab Republic, The Benetech Human Rights Program 2013
E. Goffman, Instytucje totalne. O pacjentach szpitali psychiatrycznych i mieszkańcach innych instytucji totalnych, Sopot 2011
N. Christie, Dogodni wrogowie, w: M. Fajst, M. Płatek (red.), W kręgu kryminologii romantycznej, Warszawa 2004
M. Niełaczna, Zmiany za murami? Stosowanie standardów postępowania z więźniami w Polsce, Warszawa 2011
W. Klaus, M. Niełaczna (red.), Przestrzeganie praw osób pozbawionych wolności. O monitorowaniu jednostek penitencjarnych, Warszawa 2008
M. Foucault, Nadzorować i karać, Warszawa 1998
Z. Bauman, Płynne czasy. Życie w epoce niepewności, Warszawa 2007
L. Hales, L. Gelsthorpe, The criminalization of migrant women, Cambridge 2012
F. Rahola, The Detention Machine, w: S. Palidda (red.), Racial Criminalization of Migrants in the 21st Century, Farnham-Burlington 2011
W. Klaus, K. Rusiłowicz (red.), Migracja to nie zbrodnia. Raport z monitoringu strzeżonych ośrodków dla cudzoziemców, Warszawa 2012
J. Valluy, The Metamorphosis of Asylum in Europe: From the origins of ‘Fake Refugees’ to their Internment, w: S. Palidda (red.), Racial Criminalization of Migrants in the 21st Century, Farnham-Burlington 2011
J. Burnett, Racism and the State: authoritarianism and coercion, w: R. Coleman, J. Sim, S. Tombs, D. White (red.), State, Power, Crime, London-Thousand Oaks-New Delhi-Singapore 2009
D. Ottosson, With the government in our bedrooms. A survey on the laws over the world prohibiting consenting adult sexual same-sex acts, International Lesbian and Gay Association 2006
L. S. Bibbings, The heterostate: hegemonic heterosexuality and state power, w: R. Coleman, J. Sim, S. Tombs, D. White (red.), State, Power, Crime, London-Thousand Oaks-New Delhi- Singapore 2009
L. Mazowiecka (red.), Wiktymizacja wtórna. Geneza, istota i rola w przekształcaniu polityki traktowania ofi ar przestępstw, Warszawa 2012
H. Croall, Social class, social exclusion, victims and crime, w: P. Davies, P. Francis, Ch. Greer (red.), Victims, Crime and Society, Los Angeles-London-New Delhi-Singapore- Washington DC 2010
M. Duggan, Queering Confl ict. Examining Lesbian and Gay Experiences of Homophobia in Northern Ireland, Farnham-Burlington 2012
Independent Inquiry into Inequalities in Health, London 1998
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Art. 11 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1231.) przyznaje autorskie prawa majątkowe do utworu zbiorowego (w tym publikacji periodycznej) wydawcy, zaś do poszczególnych części mających samodzielne znaczenie - ich twórcom. Pomimo, że przeważnie na treść utworów zbiorowych składają się utwory wielu autorów, to inicjatorem ich powstanie jest wydawca, któremu ustawa przyznała autorskie prawa majątkowe do całości takiego utworu jako takiego, czyli prawo do decydowania o sposobach eksploatacji i otrzymywania wynagrodzenia. Do poszczególnych części utworu zbiorowego, poszczególnych utworów, prawo przysługuje ich twórcom, chyba że przeniosą je na wydawcę.
Na platformie udostępniane są poszczególne artykuły wraz z zestawem metadanych tylko jeżeli autorzy wyrazili zgodę na wykorzystanie utworu (publikacji naukowej) na tym polu eksploatacji. Dostrzegając korzyści społeczne, jakie daje otwarty bezpłatny dostęp do publikacji prawniczych, Instytut Nauk Prawnych PAN jako Wydawca czasopisma, korzystając z legitymacji ustawowej, zadecydował o opublikowaniu całych woluminów periodyku.
Autorzy artykułów opublikowanych w czasopiśmie, zainteresowani udostępnieniem publikacji w sposób otwarty, proszeni są o kontakt z Wydawcą w sprawie zawarcia umowy licencyjnej.
