Wykorzystanie materiałów wizualnych w badaniach nad społeczną percepcją osób, które popełniły przestępstwo. Wnioski metodologiczne z badań nad stygmatyzacją
DOI:
https://doi.org/10.7420/AK2017MSłowa kluczowe:
przestępstwo, stygmatyzacja, badania nad piętnem społecznym, kryminologiaAbstrakt
The aim of the article is to present a number of methodological conclusions drawn in the course of research on social stigmatization. The Author discusses the methodology of a social experiment involving the use of photographs as part of open interviews and focus group study. The photographs of people had been selected according to a pre-determined set of criteria and were used to elicit responses shedding light on how the subjects associated a person’s physical appearance with an alleged propensity for committing crimes. The use of photographic material made it possible to discover the real views of the subjects – often contrary to those they claimed to hold prior to seeing the visual materials. One may therefore assume that within the strictly controlled conditions of the experiment, iconography played an important role in demystifying stigmatizing behaviour. The goal of the experiment was to determine factors and processes that are normally hidden and which, although natural and part of our observation spectrum, for obvious reasons are subjected to political correctness and usually not voluntarily revealed. The rules of social co-existence require us to obey certain norms and often to conceal what we really think and act upon. This does not mean that the said factors are insignificant. In my view, they are often decisive and lead to cognitive dissonance whenever our beliefs and actions diverge. In the case of the said experiment, a discrepancy was observed between the attitudes of the subjects before and after they were confronted with the photographs. They exhibited more spontaneous behaviour and statements, there was also a change in their opinions and they produced all sorts of evidence and examples which in their view supported their newly revealed ideas. Studies of open interview and focus group techniques lead to the conclusion that visual materials can add to these techniques, making them more ‘friendly’ and balancing the asymmetrical relationship between subject and researcher while also making it easier to extract information subject to social taboos. In the study under discussion, the photographs were a catalyst in getting the subjects to reveal opinions they had previously largely concealed. Yet it must be borne in mind that the experiment requires a careful selection of appropriate photographs so that the subjects do not form new opinions but only reveal those already held yet not expressed. Otherwise these types of studies will not shed light on existing phenomena but rather create new ones, which leaves an ethical question mark when it comes to the purpose of such studies. It is worth adding that the experiment corresponds to various processes occurring in our world, including various ethnocentric and xenophobic movements, today on the rise. The logic behind the experiment seems universal enough to allow its application in studying the perception of other social groups at risk of marginalization and stigmatization. I am thinking particularly of the great migrations of today which are changing the ethnic face of Europe.
Bibliografia
E. Babbie, Podstawy badań społecznych, tłum. W. Betkiewicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2008.
Z. Bokszański, Tożsamość, interakcja, grupa. Tożsamość jednostki w perspektywie teorii socjologicznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1989.
P. Chomczyński, Teoria etykietowania, w: K. Konecki, P. Chomczyński (red.) Słownik Socjologii Jakościowej, Wydawnictwo Naukowe Difin, Warszawa, 2012, s. 287-291.
P. Chomczyński, Problem etykietowania i stygmatyzacji wśród wychowanków zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich. Socjologiczna analiza zjawiska, „Studia Socjologiczne”, tom 4 (219), 2015, s. 185-216.
P. Chomczyński, Zogniskowany wywiad grupowy w: K. Konecki, P. Chomczyński (red.) Słownik Socjologii Jakościowej, Wydawnictwo Naukowe Difin, Warszawa, 2012, s. 340-344.
R. Cialdini, Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, 2009.
P. Daniłowicz, J. Lisek-Michalska, Fokus - zogniskowany wywiad grupowy. Zarys metody, w: J. Lisek-Michalska, P. Daniłowicz, (red.) Zogniskowany wywiad grupowy. Studia nad metodą Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 2004.
Ch. Le Dantec; E. S. Poole, The Value of Pictures: Photo Elicitation Techniques for Value Sensitive Techniques. Florence, Italy, 2008, pp. 1-4. http://www.cc.gatech.edu/~ledantec/files/ledantec-poole-valueofpics-chi08.pdf, dostęp z dnia: 30.09.2014.
I. Epstein; B. Stevens; P. McKeever; S. Baruchel, Photo elicitation interview (PEI): Using photos to elicit children’s perspectives, “International Journal of Qualitative Methods”, 2006, 5(3), Article 1, 1-9, dostęp z dnia [26.09.2015] z http://www.ualberta.ca/~iiqm/backissues/5_3/pdf/ epstein.pdf.
M. Frąckowiak, Zdjęcie jako rebus. Zastosowanie wywiadu fotograficznego na przykładzie badań „Pornografia/erotyka: pytanie o kontekst czy estetykę? w: J. Kaczmarek (red.) Do zobaczenia. Socjologia wizualna w praktyce badawczej, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, 2008.
B. Gawronski; R. J. Rydell; B. Vervliet; J. De Houwer; Generalization Versus Contextualization in Automatic Evaluation, „Journal of Experimental Psychology”, 2010 (October 4), 1-19.
B. Glaser B., A. L. Strauss, Discovery of Grounded Theory: Strategies for Qualitative Research, Chicago: Aldine, 1969, wyd. pol. B. Glaser, A.L. Strauss, Odkrywanie teorii ugruntowanej. Strategie badania jakościowego, 2009, tłum. M. Gorzko, Kraków: Wydawnictwo Nomos.
E. Goffman, Piętno, tłum. A. Dzierżyńska, J. Tokarska-Bakir, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, 2005.
B.S. Howard, Outsiders: Studies in the Sociology of Deviance, The Free Press, New York, 1963 [pol. wyd.: 2009, Outsiderzy. Studia z socjologii dewiacji, tłum. O Siara, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa].
O. Klapp, The Fool as a Social Type, “American Journal of Sociology”, 1949, LV, 157-162.
K.T. Konecki, Wizualne wyobrażenia. Główne strategie badawcze w socjologii wizualnej a metodologia teorii ugruntowanej, „Przegląd socjologii jakościowej”, 2005, Tom 1, nr 1., ss. 42-63.
K.T. Konecki, Wizualna Teoria Ugruntowana. Nauczanie teorii ugruntowanej przy pomocy obrazów i analizy wizualnej, Przegląd Socjologii Jakościowej, 2010, Tom VI, numer 2, ss. 1-35, Pobrany: [17.12 2015]. (http://www.qualitativesociologyreview.org /PL/archive_pl.php).
A. Kubiak, Zastosowanie zogniskowanego wywiadu grupowego do badań nad korupcją w: J. Lisek-Michalska i P. Daniłowicz (red.), Zogniskowany wywiad grupowy. Studia nad metodą, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 2007.
E.M. Lemert, Social Pathology: A Systematic Approach to the Theory of Sociopathic Behavior, McGraf-Hill, New York, 1951.
J. Lisek-Michalska, Badania fokusowe. Problemy metodologiczne i etyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 2013.
H. Malinowski, Komunikacja w zogniskowanym wywiadzie grupowym w: J. Lisek-Michalska i P. Daniłowicz (red.), Zogniskowany wywiad grupowy. Studia nad metodą, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 2007.
D. Maison, Jakościowe metody badań marketingowych w: D. Maison i A. Noga-Bogomilski (red.) Badania marketingowe. Od teorii do praktyki, Gdańskie Wydawnictwo psychologiczne, Gdańsk, 2007.
J. Pawłowska, Pojęcie dewiacji w teorii etykietowania, „Studia Socjologiczne” 1985, 1 (96), ss. 35-63.
T. Pösö; P. Honkatukia; L. Nyqvist, Focus groups and the study of violence, “Qualitative Research”, 2008; 8; 73-89.
R. Prus, S. Grills, The Deviant Mystique: Involvements, Realities and Regulation, Preager, Westport, The United States of America, 2003.
B.J. Robertson, Photo Elicitation: a window through which to view youth leisure in isolated communities, bez daty, http://lin.ca/Uploads/cclr11/CCLR11-124.pdf, dostęp z dnia: 30.09.2015.
A. Schütz Making Music Together. A Study in Social Relations, “Social Research”, New York, 1951, vol. 18, No. 1, pp. 76-97.
P. Sztompka, Socjologia wizualna. Fotografia jako metoda badawcza, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2005.
Z. Welcz, Powstanie i rozwój teorii naznaczania społecznego, „Studia Socjologiczne”, 1985, 1 (96), ss. 65-86.
A. Wyka, Badacz społeczny wobec doświadczenia, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa, 1993.
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Art. 11 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1231.) przyznaje autorskie prawa majątkowe do utworu zbiorowego (w tym publikacji periodycznej) wydawcy, zaś do poszczególnych części mających samodzielne znaczenie - ich twórcom. Pomimo, że przeważnie na treść utworów zbiorowych składają się utwory wielu autorów, to inicjatorem ich powstanie jest wydawca, któremu ustawa przyznała autorskie prawa majątkowe do całości takiego utworu jako takiego, czyli prawo do decydowania o sposobach eksploatacji i otrzymywania wynagrodzenia. Do poszczególnych części utworu zbiorowego, poszczególnych utworów, prawo przysługuje ich twórcom, chyba że przeniosą je na wydawcę.
Na platformie udostępniane są poszczególne artykuły wraz z zestawem metadanych tylko jeżeli autorzy wyrazili zgodę na wykorzystanie utworu (publikacji naukowej) na tym polu eksploatacji. Dostrzegając korzyści społeczne, jakie daje otwarty bezpłatny dostęp do publikacji prawniczych, Instytut Nauk Prawnych PAN jako Wydawca czasopisma, korzystając z legitymacji ustawowej, zadecydował o opublikowaniu całych woluminów periodyku.
Autorzy artykułów opublikowanych w czasopiśmie, zainteresowani udostępnieniem publikacji w sposób otwarty, proszeni są o kontakt z Wydawcą w sprawie zawarcia umowy licencyjnej.