Międzywojenna polska debata kryminologiczna-poszukiwanie społecznych przyczyn przestępczości i sposobów jej zwalczania
DOI:
https://doi.org/10.7420/AK2009ESłowa kluczowe:
przestępczość w II Rzeczpospolitej, zapobieganie przestępczości, historia kryminologii, history of crime and delinquency, crime preventionAbstrakt
This article is an attempt of a summary of the debate, pending in Poland in the interwar period, on the issues related to the etiology and methods of preventing and / or controlling crime. Analyzing these two highly interrelated and interdependent problems, the author decided to take into consideration the clear-cut division in criminology prevailing in the interwar period and to reflect it in the structure of the article. Thus, the text is divided into two parts. The first part discusses the causes of crime, the second the criminal policy. However, the text is not an analysis of all the causes of crime. The author focuses on discussion of the interwar views on the social causes of crime held by persons or institutions related, on various different levels, to criminology. Accordingly, the section on criminal policy includes response to crimes being, at least in theory, a result of social causes. The autor of the article faced the problem to attempt to collect and present ideas on social causes and method of preventing and / or combating crime published in the interwar period. The study covers articles and books, in which the above-mentioned problems have been discussed both by scientists (criminologists, lawyers, doctors, psychologists, and sociologists) and laymen (journalists, publicists, community workers, and politicians). In this text, the attempts to analyze the opinions expressed by the latter of the aforementioned groups is a significantly new thing. The views of people not directly related to the academic community at that time were rarely taken into the consideration while discussing criminological theoretical considerations of the interwar period. The point of departure of this text is assumption of the thesis that in the interwar debate on the broad issue of crime, the views which favoured social factors in generating crime were significantly dominant. It should be recalled that on the other side of the dispute there remained a theory of special importance of so-called endogenous factors. It was argued that the specific psycho - physical construction of a man makes him predisposed to become a criminal. This was an aftermath of a C. Lombroso’s theory, already modified in the interwar period. It should be noted that his theory in Poland was not received unquestioningly. However, the dispute between supporters of exogenous and endogenous factors took place in interwar Poland. A strong trend was a school trying to combine the two trends, taking into account the reasons of both parties as typically they did not exclude. This should be regarded as a unique achievement of the Polish criminology of the interwar period.
Bibliografia
Ar. H., Nieco o więzieniach, „Piast” 1936, nr 2.
Babicki J. C., Opieka nad dziećmi w rodzinach zastępczych, „Praca i Opieka Społeczna” 1934, nr 4.
Baley S., Czynniki egzo- i endogenne przestępstw młodocianych, „Przegląd Więziennictwa Polskiego” 1939, nr 1.
Bargiel H., Z więzienia karno-śledczego w Piotrkowie, „Przegląd Więziennictwa Polskiego” 1931, nr 4.
Bartnik W., Należy szukać ratunku, „Piast” 1931, nr 11.
Batawia S., Biologia kryminalna. Jej cele i metody oraz wyniki dotychczasowych badań, „Archiwum Kryminologiczne” 1937, t. I.
Batawia S., Budkiewicz J., Skrzywań-Żebrowska M., Badania nad nieletnimi przestępcami. Poczucia moralne, Warszawa 1929.
Batawia S., Wstęp do nauki o przestępcy. Zagadnienie skłonności przestępczych, Warszawa 1931.
Błoński S., Problem wychowania w polskim Kodeksie Karnym, „Głos Sądownictwa” 1933, nr 2.
Bobkowski A., Prawo amnestii i jego spaczenie, „Przegląd Sądowy” 1929, nr 1.
Bogunia L., Etiologia przestępczości w polskiej myśli kryminologicznej: szkice w ujęciu historycznym, Wrocław 1987.
Boudelle Z., Uwagi do problemu wychowania, „Przegląd Więziennictwa Polskiego” 1934, nr 1.
Boy-Żeleński T., Nasz nowy Kodeks Karny, „Wiadomości Literackie” 1931, nr 38.
Boy-Żeleński T., Nasz nowy Kodeks Karny, „Wiadomości Literackie” 1931, nr 38.
Boy-Żeleński T., Nekrolog sądów przysięgłych, „Wiadomości Literackie” 1931, nr 42.
Boy-Żeleński T., Walka o reformę seksualną, „Wiadomości Literackie” 1931, nr 28.
Czerwiński S., Gabinet badań sądowo-technicznych, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1928, nr 5.
Czerwiński S., Walka z przestępczością nieletnich, „Głos Sądownictwa” 1937, nr 3.
Czerwiński S., Walka z przestępczością, „Przegląd Więziennictwa Polskiego” 1934, nr 3.
Czuba J., Cel i stanowisko szkoły więziennej, „Przegląd Więziennictwa Polskiego” 1931, nr 4,
Domaniewska-Filipkowska Z., Uwagi i wnioski w sprawie organizacji, programu i metod pracy oświatowej na terenie więzień, „Przegląd Więziennictwa Polskiego” 1933, nr 5.
Ettinger A. S., Zbrodniarz w świetle antropologii i psychologii, Warszawa 1924.
Ettinger A., Przestępca zawodowy a polityka karna, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1930, nr 24.
Ettinger A., Przestępczość i walka z nią w świetle kryminologii, „Wiadomości Literackie” 1934, nr 4.
Gielb H., Patronaty więzienne a społeczeństwo. Z okazji I-go Zjazdu Delegatów Oddziałów Towarzystwa Opieki nad Więźniami „Patronat” w Warszawie, „Przegląd Więziennictwa Polskiego” 1934, nr 1.
Glaser S., Kompetencja sądów przysięgłych, Lublin 1923.
Gołąb S., Wymiar sprawiedliwości wśród zarzutów, „Czasopismo Prawnicze i Ekonomiczne” 1929, t. 25.
Holewińska M., Następstwa bezrobocia wśród dzieci i młodzieży, „Praca i Opieka Społeczna” 1934, nr 2.
Holewińska M., Następstwa bezrobocia wśród dzieci i młodzieży, „Praca i Opieka Społeczna” 1934, nr 2.
Horoszowski P., O pornografii, „Głos Sądownictwa” 1938, nr 6.
Jestem rycerzem Maryi, „Rycerz Niepokalanej” 1934, nr 5.
Junosza-Gzowski A., Amnestia, „Prosto z mostu” 1935, nr 2.
Junosza-Gzowski A., Sądy przysięgłych, „Prosto z Mostu” 1936, nr 52.
Knappik L., Dziecko a przestępstwo, „Gazeta Sądownicza” 1931, nr 4.
Koniński K. L., O Tajnym Detektywie, „Myśl Narodowa” 1932, nr 25.
Krajewski K., Teorie kryminologiczne a prawo karne, Warszawa 1994.
Krajewski K., Teorie kryminologiczne a prawo karne, Warszawa 1994.
Krukowski A., Zapobieganie przestępczości [w:] W. Świda (red.) Kryminologia, Warszawa 1977.
Ks. Kuznowicz M., Obrazki z życia zaniedbanej młodzieży, Kraków 1924.
Kuczma T., Genetyczne ujęcie przestępstwa, Poznań 1938.
Kuznowicz M., Oskarżenie prywatne według nowych przepisów. Twórzmy urzędy rozjemcze, „Piast” 1932, nr 39.
Lemkin R., Społeczeństwo, przestępca i sąd, „Wiadomości Literackie” 1934, nr 4.
Lemkin R., Społeczeństwo, przestępca i sąd, „Wiadomości Literackie” 1934, nr 4.
Lichtenbaum J. L., Kino a przestępczość, „Gazeta Sądownicza” 1932, nr 2.
Lis F., O racjonalną walkę z przestępczością, „Głos Sądownictwa” 1937, nr 7–8.
Lityński A., Wydział karny Komisji Kodyfikacyjnej II Rzeczypospolitej, Katowice 1991.
Luidorówna B., Dziecko ślubne, uprawnione i adoptowane, „Praca i Opieka Społeczna” 1936, nr 1.
Łaguna Z. R., Amnestia, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1933, nr 31.
Łuniewski W., Dziecko przed sądem, „Przegląd Więziennictwa Polskiego” 1930, nr 12.
Madey M., Niepotrzebne przestępstwa, „Przegląd Policyjny” 1939, nr 4.
Madey M., Opieka nad więźniami, „Głos Sądownictwa” 1936, nr 3.
Makarewicz J., Wzrost przestępczości w Polsce, „Przegląd Prawa i Administracji” 1931, nr 2.
Makarewicz J., Zasady polskiego Kodeksu Karnego, „Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Społeczny” 1932, nr 2.
Makarewicz J., Zbrodnia i kara, Lwów 1922.
Matysiak Cz., Warsztaty pracy dla b. więźniów, „Przegląd Policyjny” 1936, nr 3.
Mieszkowski J. T., Społeczne skutki bezrobocia, „Tygodnik Ilustrowany” 1936, nr 5.
Milikiewiczowa M., 57 dokumentów grozy życia, „Wiadomości Literackie” 1933, nr 2.
Mogilnicki A., Dziecko i przestępstwo, Warszawa 1916.
Mogilnicki A., Psychika prokuratora, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1933, nr 49.
Nelken J., Polska myśl kryminologiczna od schyłku XIX w. do 1939 r., „Archiwum Kryminologii” 1986, T. XIII, 1986
Nelken J., Z dziejów kryminologii w okresie międzywojennym (Polskie Towarzystwo Kryminologiczne 1921–1938), „Państwo i Prawo” 1983, nr 4.
Neymark E., Kinematograf pod kątem widzenia wychowania moralnego, „Przegląd Więziennictwa Polskiego” 1934, nr 12.
Neymark E., Wpływ bezrobocia na przestępczość, „Praca i Opieka Społeczna” 1931, nr 3.
Neymark E., Wpływ bezrobocia na przestępczość, „Praca i Opieka Społeczna” 1931, nr 3.
Petersowa Z., Z wyciągniętą dłonią, „Praca i Opieka Społeczna” 1933, nr 3.
Piotrowski A., Chrystus na ulicach naszych miast, „Rycerz Niepokalanej” 1934, nr 3.
Przytulski M., Represja czy wychowanie w systemie penitencjarnym, „Przegląd Sądowy” 1936, nr 8.
Rabinowicz L., Pojęcie i cele pedagogiki więziennej, „Przegląd Więziennictwa Polskiego” 1933, nr 1.
Radzinowicz L., Drogi więziennictwa polskiego. Niezbędność myśli psychiatrycznej i pedagogicznej, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1932, nr 52.
Radzinowicz L., Kryzys polskiego ustroju penitencjarnego, „Głos Sądownictwa” 1935, nr 42.
Radzinowicz L., Kryzys polskiej polityki kryminalnej, „Gazeta Sądownictwa” 1937, nr 2.
Radzinowicz L., Kryzys polskiej polityki kryminalnej, „Głos Sądownictwa” 1937, nr 2.
Radzinowicz L., Przestępcy zabierają głos, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1933, nr 9.
Radzinowicz L., Przestępczość w Polsce w 1934 r., „Głos Sądownictwa” 1935, nr 7–8.
Radzinowicz L., Przestępczość w Polsce w latach 1924–1933 na podstawie policyjnej statystyki kryminalnej, „Archiwum Kryminologiczne” 1935, vol. II, z. 1–2.
Radzinowicz L., Wpływ warunków ekonomicznych na przestępczość w Polsce, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1969, t. XXI, z. 2.
Rappaport E. S., Pojęcie i zakres polityki kryminalnej. Uwagi z powodu artykułu prof. Józefa Reinholda, 1921, nr 7–12.
Rappaport E. S., Polityka kryminalna w zarysie, Łódź 1948.
Rappaport E. S., Zagadnienie podmiotowości a całokształt ustawodawstwa kryminalnego, „Przegląd Więziennictwa Polskiego” 1937, nr 1.
Rappaport E. S., Zagadnienie sądu przysięgłych w Polsce, Warszawa 1931.
Rosenblaum Z., Neudingowa J., Nieletni przestępcy w świetle katamnezy 250 przypadków, „Archiwum Kryminologiczne” 1936, t. I, z. 2.
Rubinraut H., Rozmyślania lekarza nad nowym kodeksem karnym, „Wiadomości Literackie” 1932, nr 39.
Salewicz J., Rada dla spraw kryminalnych, „Głos Sądownictwa” 1938, nr 6.
Salewicz J., Rada dla spraw polityki kryminalnej, „Głos Sądownictwa” 1938, nr 6.
Siemieńska H., Metody wychowawczo-poprawcze w zakresie zwalczania nierządu, „Praca i Opieka Społeczna” 1933, nr 2.
Strasman H., Zagadnienie przestępcy zawodowego, „Głos Sądownictwa” 1930, nr 6.
Strasman H., Zagadnienie przestępcy zawodowego, „Głos Sądownictwa” 1930, nr 6.
Surmacka I., Schroniska miejskie dla bezdomnych, „Praca i Opieka Społeczna” 1936, nr 3.
Szerer M., Blaski i nędze wymiaru sprawiedliwości, „Przegląd Współczesny” 1936, t. 56, nr 165.
Szpakowski J., Wskazówki do wstępnych badań kryminalno-biologicznych, Warszawa 1933.
Sztumpf J., Cele i znaczenie środków zabezpieczających w polskim Kodeksie Karnym, „Przegląd Więziennictwa Polskiego” 1933, nr 1.
Śliwowski J. W., Przestępczość w Polsce i jej zwalczanie, „Głos Sądownictwa” 1936, nr 1.
Śliwowski J., Lekarz – sędzia, czy sędzia – lekarz, „Czasopismo Sądowo-Lekarskie” 1935, nr 3.
Śliwowski J., O interwencji władzy sądowej w dziedzinie wykonania kary oraz środków zabezpieczających, „Przegląd Więziennictwa Polskiego” 1937, nr 3.
Śliwowski J., Przestępczość w Polsce i jej zwalczanie, „Głos Sądownictwa” 1936, nr 1.
Świda W., Przestępca zawodowy, Wilno 1932.
Topolowska, Jak walczyć z plagą złodziejstwa, „Piast” 1935, nr 30.
Torwiński J., Przestępczość nieletnich, „Przegląd Policyjny” 1937, nr 4.
Wąsowicz M., Nurt socjologiczny w polskiej myśli prawnokarnej, Warszawa 1989.
Wierzbówka J., Jak broni się wieś przed złodziejami, „Piast” 1936, nr 25.
Wiewiórska H., Momenty zwrotne w psychice więźnia, „Wiadomości Literackie” 1934, nr 30.
Wilczyński S., Opieka społeczna nad dzieckiem – stan jej obecny i plany na najbliższą przyszłość, „Praca i Opieka Społeczna” 1928, nr 1.
Witos W., Wieś w chwili obecnej, „Piast” 1932, nr 49.
Woner T. W., W obronie sądów przysięgłych, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1928, nr 51.
Wójcicki L., Prasa a przestępczość, „Gazeta Sądownictwa” 1931, nr 12.
Wróblewski B., Kryminologia, Wilno b.d.w.
Wróblewski B., Nauczanie więźniów ze stanowiska polityki karnej, „Przegląd Więziennictwa Polskiego” 1930, nr 3.
Wróblewski B., Polityka karna, „Wileński Przegląd Prawniczy” 1934, nr 6.
Wróblewski B., Potrzeby kryminologii, „Nauka Polska”, t. X.
Wróblewski B., Stosunek społeczeństwa do przestępców, „Wileński Przegląd Prawniczy” 1930, nr 1.
Wróblewski B., Wstęp do polityki kryminalnej, Wilno 1922.
Zonenberg M., Cele i zadania biblioteki więziennej, „Przegląd Więziennictwa Polskiego” 1934, nr 4.
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Art. 11 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1231.) przyznaje autorskie prawa majątkowe do utworu zbiorowego (w tym publikacji periodycznej) wydawcy, zaś do poszczególnych części mających samodzielne znaczenie - ich twórcom. Pomimo, że przeważnie na treść utworów zbiorowych składają się utwory wielu autorów, to inicjatorem ich powstanie jest wydawca, któremu ustawa przyznała autorskie prawa majątkowe do całości takiego utworu jako takiego, czyli prawo do decydowania o sposobach eksploatacji i otrzymywania wynagrodzenia. Do poszczególnych części utworu zbiorowego, poszczególnych utworów, prawo przysługuje ich twórcom, chyba że przeniosą je na wydawcę.
Na platformie udostępniane są poszczególne artykuły wraz z zestawem metadanych tylko jeżeli autorzy wyrazili zgodę na wykorzystanie utworu (publikacji naukowej) na tym polu eksploatacji. Dostrzegając korzyści społeczne, jakie daje otwarty bezpłatny dostęp do publikacji prawniczych, Instytut Nauk Prawnych PAN jako Wydawca czasopisma, korzystając z legitymacji ustawowej, zadecydował o opublikowaniu całych woluminów periodyku.
Autorzy artykułów opublikowanych w czasopiśmie, zainteresowani udostępnieniem publikacji w sposób otwarty, proszeni są o kontakt z Wydawcą w sprawie zawarcia umowy licencyjnej.
